Chú thích Napoléon_Bonaparte

  1. Ông đã thiết lập hệ thống giáo dục công lập,[7] loại bỏ những tàn dư của chế độ phong kiến,[8] giải thoát người Do Thái và các nhóm tôn giáo thiểu số khác,[9] hủy bỏ Tòa án tôn giáo Tây Ban Nha,[10] ban hành luật pháp bảo vệ cho tầng lớp trung lưu đang nổi lên,[11] và tập trung quyền lực nhà nước khỏi các thế lực tôn giáo.[12]
  2. Tên của ông cũng được đánh vần là Nabulione, Nabulio, Napolionne, và Napulione.[15]
  3. Tuy nhiên trừ tên gọi, dường như không có liên hệ nào giữa ông với Định lý Napoleon[27].
  4. Các sách thường gọi ông là Bonaparte trong giai doạn trước khi ông nhậm chức Tổng tài thứ nhất suốt đời.[31]
  5. Một số truyện sử khẳng định ông bị tống giam ở Pháo đài CarréAntibes nhưng không có bằng chứng rõ ràng nào cho điều này[41].
  6. Claude Ribbe đưa ra cáo buộc rằng người Pháp đã sử dụng những phòng hơi ngạt trong cuộc chiến này[84].
  7. Bản thân thuật ngữ du kích-guerrilla- sinh ra từ đây.
  8. Một thuật ngữ, có khi còn mang tên Mùa Đông Xô Viết, Sương giá Nga, chỉ nhiệt độ cực thấp và thay đổi nhanh chóng ở phần Nga thuộc châu Âu, thường được dùng để giải thích các thất bại quân sự trên miền đất này
  9. Với quân số 30 000 chống lại 120 000 quân Liên minh, Napoléon gây ra tổn thất gần 18 000 người cho đối phương, gấp hơn 5 lần người Pháp, khiến cho một số sử gia cho rằng đây là chiến dịch đánh đẹp nhất của Napoléon[134].
  10. Một tục lệ trong đó các gia đình đặt nến ở cửa số hướng ra phố để báo trước một tin tốt lành[150].
  11. Cơ thể có thể chịu đựng một liều lượng arsen lớn nếu nó xâm nhập thường xuyên và từ từ, và arsen có thời từng được rao truyền là thuốc trị bách bệnh[162].
  12. "Nous trompons les Égyptiens par notre simili attachement à leur religion, à laquelle Bonaparte et nous ne croyons pas plus qu'à celle de Pie le défunt."[177]
  13. "Tôi nghĩ rằng vật chất làm nên con người là một chất nhớt, được hun nóng bởi mặt trời và thổi hồn bởi các dòng điện. Cái làm nên động vật —một con bò, chẳng hạn— mà không phải vật chất có tổ chức? Chao, khi chúng ta thấy rằng khuôn khổ thể chất của chúng ta tương tự chúng, có lẽ chúng ta không tin rằng chúng ta chỉ là những vật chất được tổ chức chất hơn... ý tưởng đơn giản nhất hàm chứa trong sự thờ cúng mặt trời, thứ đem lại sự sống cho vạn vật. Tôi nhắc lại, tôi nghĩ con người được tạo ra trong không khí được sưởi ấm bởi mặt trời, và sau một thời gian nào đó điều đó năng lực sinh sôi này chấm dứt"[180].
  14. "Tôi không tin rằng Giê-su Kitô từng tồn tại. Tôi sẽ tin vào tôn giáo Cơ đốc nếu nó bắt đầu từ khởi thủy thế giới. Cho rằng Socrates, Plato, người Hồi giáo, và tất cả người Anh cần bị nguyền rủa là quá ngu xuẩn. Giê-su hẳn là đã chết, giống như nhiều kẻ cuồng tín tự tuyên bố họ là những nhà tiên tri hoặc đấng Cứu thế được mong chờ. Hàng năm có nhiều kẻ như vậy"[181].
  15. Chiều cao của Napoléon là 5 pieds 2 pouces Pháp theo bác sĩ Antommarchi khi giải phẫu thi thể ông[190].
  16. Một đêm, trong lúc quan hệ bất chính với nữ diễn viên Marguerite George, Napoléon bị hôn mê nặng. Lần này cùng với những cơn đau nhỏ khác khiến cho các sử gia tranh cãi liệu ông có bị động kinh không và ở mức độ nào[222].

    Tài liệu tham khảo

    WikiPedia: Napoléon_Bonaparte http://www.adb.online.anu.edu.au/biogs/A030078b.ht... //nla.gov.au/anbd.aut-an35372777 http://www.e-lir.ch/e-LIR___Lexicon.1735.450.0.htm... http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F041455.php http://www.britannica.com/EBchecked/topic/403196/N... http://books.google.com/?id=MdMZqhMzfpYC&pg=PR9&dq... http://books.google.com/?id=rlY2AAAAMAAJ&pg=PA586&... http://books.google.com/books?id=FUaIGHxCIEwC&pg=P... http://books.google.com/books?id=Pw5jup_LyHAC&lpg=... http://books.google.com/books?id=UBilaKRKkC&pg=PA1...